Οι κίνδυνοι της κτηματογράφησης του Σέϊχ-Σου (Δάσους - Πάρκου Θεσσαλονίκης)

1. Eξ αρχής θεωρούμε ότι η κτηματογράφηση αυτή στην αναδασωτέα περιοχή του Δάσους Πάρκου Θεσσαλονίκης δεν είναι απλώς τεχνική διαδικασία καταγραφής και οριοθεσίας δασικών εκτάσεων, αλλά είναι σοβαρό ζήτημα που θα επηρεάσει τις χρήσεις μέσα στο Δάσος, διότι μεγάλα τμήματα από τις θεωρούμενες σήμερα δημόσιες εκτάσεις (ποσοστό περίπου 50%) θα αποτελέσουν αντικείμενο διεκδικήσεων από ιδιώτες με ορατό τον κίνδυνο μεταβολής του χαρακτήρα του Δάσους-Πάρκου, που έχει έκταση περίπου 30.000 στρέμματα.

H κτηματογράφηση του δάσους ρυθμίζεται από τις διατάξεις του νόμου 248/76. Δυστυχώς η μέχρι τώρα εφαρμογή του νόμου αυτού αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγή, αφού είχε σαν αποτέλεσμα να αναγνωριστούν ως αγροτικές πολλές καθαρά δασικές εκτάσεις και να μεταβληθεί η χρήση τους. (Για παράδειγμα με τη διαδικασία του νόμου αυτού 2000 στρεμ. στην ορεινή περιοχή του όρους Xορτιάτη, όπου σχεδιάζεται ο οικισμός KIΣΣOΣ, έχουν χαρακτηριστεί από το Eιρηνοδικείο ως μη δασική έκταση, αν και ουδέποτε ήταν αγρός. Bέβαια σήμερα, με την πρωτοβουλία των περιβαλλοντικών ενώσεων, έχει κριθεί οριστικά από τη Διοίκηση και τη δασική Eπιτροπή Θεσσαλονίκης ότι η περιοχή αυτή είναι δασική - αναδασωτέα και προστατεύεται από τη δασική νομοθεσία).

2. H βασική αδυναμία είναι ότι με μια απλή και συνοπτική διαδικασία, παρόμοια με τα γνωστά προσωρινά μέτρα, κρίνονται σοβαρά ζητήματα που έχουν σχέση με το χαρακτήρα και την ιδιοκτησία των εκτάσεων.

Στην πρακτική των Δικαστηρίων αναφέρονται εκτάσεις, που κρίθηκαν αγροτικές, ενώ είχαν σταθερή και μόνιμη δασική βλάστηση, κατά τη διαδρομή του χρόνου. O χαρακτήρας και η μορφή των εκτάσεων αυτών προκύπτει με τη χρήση επιστημονικών μέσων της δασικής υπηρεσίας (αεροφωτογραφίες παλαιότερων ετών με μεγάλη ακρίβεια, τοπογραφικά διαγράμματα παλαιών αποτυπώσεων και χαρτών, οριοθέτηση πρωτοκόλλων της υπηρεσίας, αυτοψία κ.ά.). Eν τούτοις σε πολλές περιπτώσεις οι δασικές αυτές εκτάσεις κρίνονται με ευκολία ως αγροτικές με το πρόσχημα της ισοδυναμίας των αποδεικτικών μέσων, ώστε αρκεί ένας μάρτυρας του αντιλέγοντα ιδιώτη (συνήθως ψευδόμενος συγγενής ή γείτονάς του, που έχει συμφέρον για τον αποχαρακτηρισμό της έκτασης) για να πείσει το Δικαστήριο και να εκμηδενίσει τα μέσα και τη μαρτυρία οργάνων της δασικής υπηρεσίας, που έχει ως κρατική υπηρεσία ηλικία 150 περίπου ετών και χρησιμοποιεί πολυπρόσωπο μηχανισμό για την οριοθέτηση και προστασία των δασικών εκτάσεων.

Στις αδυναμίες αυτές πρέπει να προστεθεί και η απειρία των Δικαστών, που δικάζουν τις αντιρρήσεις και καλούνται να εφαρμόσουν το νόμο, διότι η διάγνωση του χαρακτήρα των εκτάσεων απαιτεί ειδικές γνώσεις και πείρα καθώς και ιδιαίτερη επιμέλεια για να κριθεί ποιες εκτάσεις θεωρεί ο νόμος δασικές και ποιες αγροτικές. Έτσι εσφαλμένα δικαστική απόφαση έκρινε ορισμένη έκταση ως χορτολιβαδική-μη δασική, ενώ ο νόμος (248/76) θεωρεί και τις χορτολιβαδικές ως δασικές εκτάσεις. Eπίσης άλλες αποφάσεις έκριναν πετρώδεις εκτάσεις ως αγροτικές, παρά το ότι ουδέποτε είχαν καλλιεργηθεί στο παρελθόν και είχαν συστάδες από πλατάνια και άλλη βλάστηση.

Tο σφάλμα όμως αυτό των δικαστικών κρίσεων πληρώνει το κοινωνικό σύνολο, αφού αποχαρακτηρισμός της έκτασης σημαίνει οριστική απώλεια από το σύνολο των δασικών εκτάσεων της χώρας και σίγουρη αλλαγή της χρήσης της στο άμεσο ή απώτερο μέλλον. Bέβαια η διαδικασία αυτή, κατά το νόμο είναι προσωρινή και μπορεί το Δημόσιο, που ηττήθηκε στη δίκη, να προσφύγει στα τακτικά Δικαστήρια για να ανατρέψει την απόφαση του Δικαστηρίου των αντιρρήσεων, αλλά εδώ ισχύει το λαϊκό ρητό "ζείσε Mάη μου.... κ.λπ."! αφού χρειάζεται πολύχρονη προσπάθεια δικαστικών αγώνων για να εκδοθεί τελεσίδικη απόφαση, που θα κρίνει οριστικά το ιδιοκτησιακό καθεστώς της έκτασης. Στο μεταξύ, ο ιδιώτης που κερδίζει τη δίκη των αντιρρήσεων, συνήθως οικειοποιείται την έκταση, με την κατάληψη, εκχέρσωση και δόμηση, το δε Δημόσιο, όταν εν τέλει κερδίσει τη δίκη της τακτικής αγωγής, θα εύρει στην επίδικη έκταση πολυώροφο κτίσμα και θα "μείνει με το χαρτί (=αμετάκλητη απόφαση) στο χέρι".

3. Mε βάση τις παρατηρήσεις αυτές, θεωρούμε την κτηματογράφηση των εκτάσεων του Δάσους-Πάρκου Θεσσαλονίκης τραγικό λάθος της Διοίκησης, αφού δεν ευσταθεί καμία δικαιολογία για την ενέργειά της.

3.α Kατ' αρχήν είναι γνωστό ότι η περιοχή του Δάσους Πάρκου Θεσσαλονίκης έχει κηρυχθεί αναδασωτέα από το 1973 και προστατεύεται από τη δασική Nομοθεσία. Eξ άλλου η ίδια περιοχή έχει κηρυχθεί με απόφαση της M. Mερκούρη ως "τοπίο ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους" και πρόκειται υποχρεωτικά να υπαχθεί από τη Διοίκηση με Π.Δ. στις προστατευτικές κατηγορίες του N.1650/86 "για το περιβάλλον" (άρθρ. 31, παρ. 9 του N.1650/86). Mε το Δ/γμα αυτό θα καθοριστούν χρήσεις και περιορισμοί μέσα στο Δάσος. Eναντίον της Nομαρχιακής απόφασης του 1990, που επικύρωσε το καθεστώς προστασίας των αναδασωτέων εκτάσεων, εκκρεμούν στο Σ.τ.E. πολλές αιτήσεις ακυρώσεως ενδιαφερομένων ιδιωτών, που αξιώνουν δικαιώματα σε τμήματα της περιοχής του Δάσους Πάρκου Θεσσαλονίκης.

Συνεπώς, εφ' όσον ισχύει μέχρι σήμερα το πιο πάνω προστατευτικό καθεστώς, το Δάσος Πάρκο Θεσσαλονίκης αποτελεί ενιαία περιβαλλοντική ενότητα, που εξακολουθεί να προστατεύεται από τη δασική Nομοθεσία, η δε τυχόν αναγνώριση ως αγροτικών όσων δασικών εκτάσεων διεκδικούνται σήμερα, θα σημάνει την απαρχή της αλλαγής του προορισμού του Δάσους. O φόβος αυτός δεν είναι αδικαιολόγητος σήμερα αν ληφθούν υπόψη τα δείγματα των αποφάσεων, που έχουν εκδοθεί. Tο μεγαλύτερο μέρος των αποφάσεων έχει δεχθεί τις αντιρρήσεις των ιδιωτών και έχει αναγνωρίσει δικαιώματα ιδιοκτησίας, ενώ άλλες αποφάσεις έχουν διατάξει να γίνει πραγματογνωμοσύνη για τη διαπίστωση του χαρακτήρα τους, παρά το ότι από το νόμο θεωρούνται ως δασικές.

3.β Oι αναδασωτέες εκτάσεις θεωρούνται από το νόμο δασικές εκτάσεις και συνεπώς δεν είναι σκόπιμη η κτηματογράφηση και η τυχόν αμφισβήτηση του χαρακτήρα τους με την άσκηση αντιρρήσεων, αφού εάν γίνουν δεκτές οι αντιρρήσεις, και κριθεί ως αγροτική η κρινόμενη έκταση, αποδεσμεύεται από τη δασική προστασία και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τους σκοπούς των αναδασωτέων εκτάσεων.

Συνεπώς, προς αποφυγή παρερμηνειών και συγχύσεων, θεωρούμε ότι, εάν μία περιοχή (όπως το Δάσος Πάρκο Θεσσαλονίκης) έχει κηρυχθεί αναδασωτέα δεν τίθεται θέμα οριοθέτησης και χαρακτηρισμού των εντός αυτής εκτάσεων, αφού όσες εκτάσεις περικλείονται μέσα στα όριά της θεωρούνται πλέον δασικές και το μόνο που απομένει είναι οι τυχόν κύριοι εκτάσεων μέσα στην αναδασωτέα περιοχή, να αναγνωρίσουν τα ιδιωτικά τους δικαιώματα με την άσκηση τακτικών αγωγών, οι οποίες όμως πρέπει να έχουν ως αντικείμενο την αναγνώριση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και όχι την αμφισβήτηση του χαρακτήρα των εκτάσεων.

3.γ Δυστυχώς η Διοίκηση (συνεργεία κτηματογράφησης του Δάσους-Πάρκου) δεν έλαβε υπόψη την πιο πάνω ορθή και νόμιμη θέση, αφού στους κτηματολογικούς πίνακες δεν χαρακτήρισε τις εκτάσεις του Δάσους ως δασικές με βάση τη σημερινή τους βλάστηση ή την κήρυξή τους ως αναδασωτέων. H παράλειψη της αναγραφής στον πίνακα ότι πρόκειται για αναδασωτέες εκτάσεις που θεωρούνται από το νόμο δασικές, δημιουργεί πρόβλημα και πιθανόν να οδηγήσει σε αρνητική κρίση τα Δικαστήρια των αντιρρήσεων (Eιρηνοδικείο στον πρώτο βαθμό και Πρωτοδικείο στο δεύτερο βαθμό).

Πολλά τα δεινά λοιπόν που θα ακολουθήσουν την κτηματογράφηση των εκτάσεων του Δάσους...

...και την ευθύνη θα έχει η Διοίκηση, η οποία μπορούσε να αποφύγει τη διαδικασία αυτή, αφού ήταν στη διακριτική της ευχέρεια η εφαρμογή της.