2020, η πυρακτωμένη χρονιά: κάηκαν όλα το 2020;

Το 2020 ήταν μια χρονιά με πολλές σοβαρές οικολογικές καταστροφές που μπήκαν όμως σε δεύτερη μοίρα καθ'ότι όλα τα φώτα της δημοσιότητας ήταν στραμμένα στον ιό.

Αυστραλία:

Όταν ο ιός ακόμα ήταν κάτι μακρινό σε μια πόλη στην Κίνα που λίγο επηρέαζε τις ζωές μας, η πύρινη λαίλαπα του 2020 είχε ξεκινήσει ήδη. Η περίοδος των Αυστραλιανών πυρκαγιών 2019-2020 εισήλθε δυναμικά στη νέα χρονιά, συνεχίζοντας στο ίδιο μοτίβο καταστροφής τόσο του οικοσυστήματος όσο και ανθρώπινων ζωών και περιουσιών. Η περίοδος πυρκαγιών ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2019 και τελείωσε τον Μάιο του 2020 και ο απολογισμός της είναι τόσο τραγικός που η περίοδος ονομάστηκε “Black Summer” / «Μαύρο Καλοκαίρι». Συνολικά 189.835 km² γης έγιναν στάχτη, 33 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους και 3.113 σπίτια καταστράφηκαν ολοσχερώς στις 15.334 πυρκαγιές που σημειώθηκαν κατά την διάρκεια του «Μαύρου Καλοκαιριού»[2]. Επιπλέον, το κόστος των υλικών καταστροφών υπολογίζεται σε πάνω από 40 δισεκατομμύρια Αυστραλιανά Δολάρια ενώ εκτιμάται ότι τουλάχιστον 1 δισεκατομμύριο σπονδυλωτά ζώα πέθαναν κατά την διάρκεια των πυρκαγιών.

Καλιφόρνια:

Εξίσου δραματική ήταν η κατάσταση και για την Καλιφόρνια, καθώς πέντε από τις είκοσι μεγαλύτερες πυρκαγιές στην ιστορία της πολιτείας σημειώθηκαν το 2020. Οι υψηλές θερμοκρασίες και ξηρές συνθήκες που επικρατούσαν τον Αύγουστο του 2020 στην Καλιφόρνια προμήνυαν την επικινδυνότητα της κατάστασης και σε συνδυασμό με τις πολύ έντονες καταιγίδες που έπληξαν την περιοχή, οι κεραυνοί προξένησαν αναρίθμητες πυρκαγιές (California and Oregon 2020 wildfires in maps, graphics and images, 2021).

Σύμφωνα με το Τμήμα Δασών και Πυροπροστασίας της Καλιφόρνια (California Department of Forestry and Fire Protection) ο απολογισμός της περιόδου πυρκαγιών για το 2020 είναι 9.917 πυρκαγιές, 33 θάνατοι, 10.448 κτήρια κατεστραμμένα είτε με σοβαρές υλικές ζημιές και πάνω από 17.230 km² γης παραδομένα στις φλόγες. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι οι πυρκαγιές έκαψαν περισσότερο από το 4% της πολιτείας [3], καθιστώντας το 2020 ως την καταστροφικότερη περίοδο πυρκαγιών στην ιστορία της Καλιφόρνια.

Σιβηρία:

Το γεγονός ότι η Σιβηρία βρίσκεται στην ίδια λίστα με περιοχές όπως η Καλιφόρνια και η Αυστραλία μας δείχνει ότι πλέον οι πυρκαγιές δεν περιορίζονται στα πιο ζεστά και ξηρά κλίματα. Οι πυρκαγιές που έπληξαν το 2019 την Σιβηρία ήταν από τις πιο καταστροφικές της περιοχής με πάνω από τρία εκατομμύρια εκτάρια γης να γίνονται στάχτη. Όμως το 2020 αποδείχθηκε και εδώ ακόμα χειρότερο από τον προκάτοχό του και σύμφωνα με το Ρώσικο Σύστημα Απομακρυσμένης Παρακολούθησης Πυρκαγιών (The Russian Wildfires Remote Monitoring System), καταγράφηκαν 18.591 πυρκαγιές στις δύο ανατολικότερες περιοχές της Ρωσίας καταστρέφοντας περίπου 140.000 χλμ² γης.

Καθώς η περίοδος των πυρκαγιών για τη Σιβηρία έφτανε στο τέλος της (Αύγουστος 2020) και η σκυτάλη πέρναγε στην Καλιφόρνια, η έκταση της ζημιάς στον Αρκτικό Κύκλο ήταν αχανής. Υπολογίζεται ότι οι πυρκαγιές εξέπεμψαν 244 μεγατόνους διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, ένα νέο αρνητικό ρεκόρ, ξεπερνώντας κατά 35% το ρεκόρ της προηγούμενης περιόδου πυρκαγιών της Σιβηρίας (Witze, 2020).

Αμαζόνιος:

Η σημασία του Αμαζονίου δεν μπορεί να παραβλεφθεί καθότι έχει χαρακτηριστεί ως ο «πνεύμονας» του πλανήτη και είναι υπεύθυνος για την παραγωγή του 37% του οξυγόνου που αναπνέουμε. Ο ρόλος του είναι εξαιρετικά σημαντικός στον παγκόσμιο κύκλο νερού καθώς σταθεροποιεί τις βροχοπτώσεις και το παγκόσμιο κλίμα και η μεγαλύτερη συνεισφορά του είναι η ικανότητά του να απορροφά το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας στην εξισορρόπηση των παγκόσμιων επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα. Το δάσος του Αμαζονίου καλύπτει μια αχανή έκταση περίπου 8 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων, μια περιοχή μεγαλύτερη από την Αυστραλία, που εμπεριέχει τέτοιο υψηλό βαθμό βιοποικιλότητας που δεν συναντάται σε άλλο σημείο του πλανήτη.

Και όμως παρ όλη την σημασία του, βρίσκεται μονίμως σε μια «εμπόλεμη κατάσταση» καθώς υπολογίζεται ότι από το 1970 και μετά, απ’ όταν ξεκίνησαν οι τακτικές μετρήσεις και καταγραφές, το 17% του δάσους έχει καταστραφεί (Bowman, 2021). Το 2019 ήταν μια πολύ δύσκολη χρονιά για τον Αμαζόνιο καθώς από τον Αύγουστο μέχρι και τον Οκτώβριο χιλιάδες φωτιές έκαψαν περισσότερα από 7.600 χλμ² δάσους. Δυστυχώς όμως η χρονιά του 2020, αποδείχθηκε για άλλη μια φορά ακόμα χειρότερη από την προηγούμενη. Σύμφωνα με τον Ινστιτούτο Διαστημικής Έρευνας (The Institute of Space Research), τον Οκτώβριο του 2020 σημειώθηκαν 17.326 φωτιές στον Αμαζόνιο, έναντι των 7.855 τον Οκτώβριο του 2019 (Amazon fires: Year-on-year numbers doubled in October, 2021).

Το σύνολο αυτής της καταστροφής αποτυπώνεται στην εκτίμηση της οργάνωσης Πρόγραμμα Παρακολούθησης του Αμαζονίου των Άνδεων (Monitoring of the Andean Amazon Project), όπου υπολογίζεται ότι 22.000 χλμ² , μια περιοχή περίπου στο μέγεθος της Πελοποννήσου, έγινε στάχτη (As 2020 Amazon fire season winds down, Brazil carbon emissions rise, 2021).


Η αποψίλωση του Αμαζονίου (Σεπτ. 2020)
Woodwell Climate Research Center

Επίλογος

Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφέρουμε για ποιον λόγο υπάρχει τόση ανησυχία για κάποια δάση στην άλλη άκρη του πλανήτη που έγιναν στάχτη. Οι δασικές πυρκαγιές εντείνουν την αποψίλωση των δασών η οποία προκαλεί τεράστια οικολογικά προβλήματα,που με την σειρά τους προκαλούν ακόμα περισσότερα και πιο σύνθετα από τα προηγούμενα. Ανάμεσα στις πιο καταστροφικές επιπτώσεις της αποψίλωσης των δασών συγκαταλέγονται η διάβρωση του εδάφους, η αναστάτωση του παγκόσμιου κύκλου νερού, οι απώλειες στη βιοποικιλότητα και οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Το καθένα από τα εν λόγω προβλήματα απομονωμένα παραμένουν εξίσου δύσκολα στην επίλυση τους και τρομακτικά ως προς τον αντίκτυπο τους, όταν όμως συνυπάρχουν, επί χρόνια και σε όλο τον πλανήτη, τότε η δυσκολία επίλυσής τους και οι επιπτώσεις τους ανεβαίνουν ραγδαία και σε τρομακτικότερο ρυθμό απ’ ότι πριν.

Μια μικρή αναφορά και στη χώρα μας, η οποία μαστίζεται από τα ίδια προβλήματα εδώ και δεκαετίες, χωρίς κάποια εμφανή και αποδοτική λύση στο «οπλοστάσιο» των εκάστοτε κυβερνήσεων ή και ακόμα στον ορίζοντα, μας έχει οδηγήσει σε αναρίθμητα συμβάντα καταστροφής με το κόστος να αποτυπώνεται σε ανθρώπινες ζωές, καταστροφή περιουσιών, καταστροφή φυσικού πλούτου μέχρι και στην καταστροφή της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, που είδαμε τον περασμένο Αύγουστο με την φωτιά στον αρχαιολογικό χώρο των Μυκηνών. Η κατάσταση χρήζει άμεσης προσοχής και δράσης τόσο σε παγκόσμιο όσο και εθνικό επίπεδο.